انواع اتوکلاو دندانپزشکی و معرفی ویژگی ها و اجزا
استریلیزاسیون بر اساس فشار و دما استفاده می شوند. نکته مهم در مورد استفاده از اتوکلاو این است که فقط برخی از تجهیزات پزشکی را می توان در داخل اتوکلاو قرار داد زیرا اکثر دستگاه های پزشکی به فشار و دمای بالا حساس هستند.
انواع اتوکلاو
اتوکلاوها را می توان از نظر اندازه، نحوه کنترل عملکرد و نوع ابزار قابل استریلیزاسیون دسته بندی کرد.
1- از نظر حجم اتوکلاو با توجه به ظرفیت مخزن به لیتر یا دسی متر مکعب تقسیم می شود.
2- از نظر نحوه کنترل عملکرد این دستگاه در انواع مدل های تمام اتوماتیک، نیمه اتوماتیک و دستی موجود می باشد.
طبقه بندی می شوند تا از عملکرد صحیح استریل و نوع تجهیزاتی که دستگاه N/S/B3- اتوکلاوها به سه دسته می تواند ضدعفونی کند، اطمینان حاصل شود.
اتوکلاو کلاس B
در بین طبقه بندی اتوکلاوها، اتوکلاوهای کلاس B قابلیت استریل کردن انواع دستگاه های جامد و بدون روکش را دارند. این نوع اتوکلاو کوچک است اما قابلیت ها و نوع عملکرد آن با دستگاه های بزرگ صنعتی قابل مقایسه است.
اتوکلاو کلاس B فرآیند وکیوم را در دو مرحله (اولیه و ثانویه)انجام می دهد، بنابراین برای خشک کردن تجهیزات و ابزار استریل شده مناسب است.
اتوکلاو کلاس S
استریل کردن دستگاه های بدون پوشش های جامد یا پوشش دار جامد، بارهای متخلخل مانند منسوجات، گاز های تک لایه و دستگاه های حفره دار. ممکن است در این نوع پمپ وکیوم وجود داشته باشد.
فرآیند استریلیزاسیون سه بار انجام می شود و می توان گفت که هوای داخل پوشش کاملا از بین می رود.
اتوکلاو کلاس N
در خرید این نوع اتوکلاو باید بسیار دقت کرد. به عنوان استاندارد، این اتوکلاو قادر است ابزارهای جامد را بدون پوشش استریل کند. به این ترتیب، هیچ تضمینی برای پانسمان های استریل (مانند پارچه یا کاغذ پزشکی) و همچنین اقلام حفره دار وجود ندارد.
اهمیت وکیوم در اتوکلاو
وجود کیسه هوا در ابزارهای توخالی غیرقابل انکار است. بنابراین باید راه حل مناسبی برای دفع این کیسه های هوا ارائه شود. در این راستا، پمپ وکیوم استریل شدن مناسب را تضمین می کند.
داشتن پمپ دو مزیت اصلی دارد:
- 1- قبل از شروع سیکل استریل جهت خارج کردن کیسه های هوایی
- 2- در پایان عملیات دستگاه به منظور خشک کردن ابزارآلات
مراحل استریلیزاسیون اتوکلاو دندانپزشکی
1- ابزار و وسایلی که باید استریل شوند در داخل دستگاه قرار می گیرند و سپس فرآیند استریل سازی آغاز می شود.
2- بخار هوا وارد دستگاه می شود.
3- فرآیند استریلیزاسیون معمولاً توسط اتوکلاو در دمای 270 درجه سانتیگراد به مدت 30 دقیقه انجام می شود.
4- میکروب ها با بخار از تجهیزات و ابزار حذف می شوند، فشار توسط اتوکلاو منتقل می شود و تجهیزات استریل می شوند.
5- مدت زمان این فرآیند (استریلیزاسیون) به نوع ابزار و تجهیزات موجود بستگی دارد.
6- پس از فرآیند استریلیزاسیون، دمای مخزن به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.
7- پس از استریل کردن، ابزار را می توان به صورت وکیوم از اتوکلاو خارج کرد.
نکته : وکیوم وسایل دندانپزشکی بسیار مهم است زیرا قرار دادن وسایل داخل وکیوم از ورود هر گونه میکروب جلوگیری می کند و وسایل کاملاً استریل می ماند.
نحوه چیدمان و بسته بندی تجهیزات در اتوکلاو
1) فضای فیزیکی اتوکلاو باید طوری طراحی شود که وسایل استریل شده از یک در وارد و از در دیگر خارج شوند.
2) وسایل داخل اتوکلاو باید به صورت عمودی قرار گرفته و بین آنها فضای خالی باشد تا بخار به راحتی نفوذ کند.
3) وزن بسته ها باید بین 5 تا 7 کیلوگرم باشد و ابعاد آن خیلی کوچک یا خیلی بزرگ نباشد.
استاندارد EN5544) مربوط به کنترل دوره ای اتوکلاو بخار می باشد. طبق این استاندارد، محفظه دستگاه باید 4قابلیت قرار دادن صفحات با ابعاد 300 * 300 * 600 میلی متر یا ضرایبی از این ابعاد را داشته باشد.
5) تست های اتوکلاو باید طبق دستورالعمل در بسته ها درج شود و در پشت نوار تست تاریخ، شماره انتقال و شماره اتوکلاو درج شود. پس از خارج شدن بسته ها از اتوکلاو باید کاملا خشک شده و بسته ها را با دست خیس جابه جا نکنید.
6) دیش ها و پک های عمل نباید توسط افرادی بسته شود که به هیچ وجه مسئولیتی ندارند.
اجزاء و ویژگی های اتوکلاو دندان پزشکی
دستگاه استریل کننده دندان دارای ویژگی های زیر است:
- درب تمام اتوماتیک
- مخزن تمام استیل، بدنه ورق فولادی با روکش الکترواستاتیک فولاد ضد زنگ و خط و خش
- دارای تست نفوذپذیری بخار و تست نشت بخار
- مجهز به سیستم ارزیابی عملکرد فرآیند
- مولد بخار دارد
- دارای خشک کن هیتری مجزا
- مجهز به سیستم تنظیم سطح آب و هشدار دهنده
- مجهز به سیستم کالیبراسیون دما و فشار
- مجهز به سوپاپ اطمینان برای اطمینان از حداکثر ایمنی
- مجهز به تایمر و تثبیت زمان
- مجهز به صفحه نمایش ال سی دی
- شامل مسکن دائمی، ژنراتور و دیوار
- مجهز به میکروسوئیچ که در صورت باز بودن دستگاه در اتوکلاو روشن نمی شود.
- عمر طولانی و هزینه نگهداری کم
مشکلات رایج اتوکلاو
خرابی میکروسوئیچ درب: وظیفه این میکروسوئیچ ها اعلام بسته بودن یا نبودن درب به پردازنده اتوکلاو است. از آنجایی که این کلیدها مکانیکی هستند، به مرور زمان فرسوده می شوند.
خرابی واشر اطراف درب: این واشر یک واشر سیلیکونی است که در صورت آسیب بخار به بیرون نفوذ می کند و ممکن است باعث اخطار دادن اتوکلاو شود.
گرفتگی در مسیر لوله ها: بخار آب به مرور زمان باعث گرفتگی لوله ها می شود. باید آن را تمیز کنید یا تغییر دهید.
خرابی شیر برقی ها: چون شیر برقی ها در مسیر آب و بخار هستند ممکن است در طول زمان رسوب باعث گیر کردن پیستون شیربرقی شود و شیر برقی نتواند مسیر را به خوبی باز و بسته کند. که بایستی شیر برقی را باز و سرویس کرد.
خرابی پمپ وکیوم: پیستون های پمپ وکیوم که به صورت دیافراگم هستند و از پلاستیک ساخته شده اند معیوب هستند و پمپ دیگر نمی تواند فشار منفی لازم را ایجاد کند.
خرابی برد الکترونیکی: قطعات تحت فشار مانند ترایاک ها، رگولاتورها یا پل های دیودی بیشتر احتمال دارد خراب شوند.
عدم تشخیص آب مخزن: اگر سنسور‌‌‌‌های داخل آب مخزن رسوب بگیرند دستگاه نمیتواند میزان آب مخزن را تشخیص دهد پس بایستی سنسورها کاملا تمیز شوند