فزر الماسی فیشور
فرز دندانپزشکی چیست و چه کاربردهایی دارد؟
فرزهای دندانپزشکی، قطعات مته مانند کوچکی هستند که با اتصال به هندپیس، غالباً برای ایجاد برش در بافت‌های سختی مثل دندان‌ها و استخوان به‌کار می‌روند. این چرخنده‌های کوچک، یا از طریق برش دادن و کندن، و یا ساییدن، جنس سخت دندان را برمیدارند. همچنین از این وسیله برای صاف‌کردن و برداشتن اضافه‌های ترمیم‌های فلزی همچون آمالگام و ترمیم‌های هم‌رنگ دندان مثل کامپوزیت‌ها استفاده می‌شود.
این ابزار کاربردی، در جنس‌ها، اشکال و سایزهای متفاوتی موجود است که با توجه به نوع نیاز دندانپزشک و متد درمانی مورد نظر، انتخاب شده و استفاده می‌گردند. انتخاب درست، می‌تواند منجر به تحقق اهداف سودمندی از جمله رعایت ارگونومی دندانپزشک و افزایش راحتی بیمار گردد. فرزهای دندانپزشکی الماسی:
فرزهای الماسی از چسباندن ذرات ریز زاویه‌دار و نوک‌تیز از یک ماده بسیار سخت (معمولاً الماس) به‌وسیله ماده زمینه نرم‌تر بر روی قسمت سر فرز ساخته می‌شوند. آن‌ها اغلب برای اتصال به هندپیس‌های high speed (توربین) مناسب بوده و به‌علت سختی زیاد، برای تراشیدن بافت مقاوم دندان مناسب هستند. در صورت استفاده صحیح، طول عمر زیادی دارند. به‌دلیل تفاوتی که در نحوه بریدن ذرات برنده به‌جای تیغه‌های فرزهای کارباید وجود دارد، فرزهای الماسی برای برداشت اجسام شکننده مثل مینا و سرامیک مناسب‌تر هستند. درحالی که فرزهای تیغه‌دار کارباید در تراشیدن اجسام و مواد کشسان مثل عاج موثرتر عمل می‌کنند. فرزهای الماسی، باتوجه به متد درمانی دندانپزشک، درجه زبری بسیار نرم ( ۳۸ الی ۴۴ میکرون) تا فوق‌العاده خشن (۱۲۵ الی ۱۵۰ میکرون) را شامل می‌شوند و به‌دلیل طول عمر زیاد و کارایی قابل قبول، در اندازه‌ها و اشکال بسیار متنوع در دسترس دندانپزشکان قرار دارند. در طراحی این قسمت فرزها، دو حالت دیده می‌شود: در یک حالت، فقط دیواره‌ها تیغه برنده دارند و قسمت انتهایی صاف است. این نوع فرز برای تراش و گسترش‌دادن دیواره‌های حفره به‌کار می‌رود. در حالت دیگر، سر فرز فقط در قسمت انتهایی تیغه دارد و دیواره‌های جانبی آن صاف است. این دسته از فرزها جهت عمیق‌کردن حفره بدون تراش دیواره‌ها و تراش حفره‌های کلاس دو در قسمت پروگزیمال استفاده می‌شود. فرزها در اندازه و نوع Head نیز با هم تفاوت دارند. سه نوع رایج آنها عبارتند از:
۱) کروی شکل (گرد):
فرزهای کروی غالباً برای آماده‌سازی حفره‌های دندانی، ایجاد نقاط دسترسی، ایجاد آندرکات‌ها و آماده‌سازی کانال مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین برای تراش شیارها و تعبیه گیر ثانویه حفره‌های ترمیمی و برداشت پوسیدگی‌های عمیق کاربرد دارند.
۲) گلابی شکل:
این نوع فرزها، برای تراش حفره‌های کلاس یک آمالگام و همچنین تراش ترمیم‌های گلدفویل استفاده می‌شوند.
۳) استوانه ای:
این فرزها در شمار کاربردی‌ترین های دندانپزشکی ترمیمی قرار می‌گیرند که بیشتر در تراش دندان و ایجاد دیواره‌های صاف و موازی به‌کار می‌روند، به‌ویژه در ترمیم‌های غیرمستقیم که در آن عدم وجود آندرکات ضروری است. آن‌ها در دو نوع ساده و یا بریدگی‌های عرضی در دسترس هستند.
۴) مخروطی:
این فرزها مانند فرز دندانپزشکی استوانه‌ای، برای تراش دیواره‌ها و برداشت پوسیدگی‌ها و صاف‌کردن دیواره‌های حفره به‌کار می‌روند که خود شامل دو نوع “ساده” و “دارای بریدگی‌های عرضی” هستند.
۵) مخروطی معکوس:
فرزهای مخروطی معکوس، برای ایجاد آندرکات و دیواره‌های متقارب مورد استفاده قرار می‌گیرند. در کار با این فرزها باید احتیاط کرد چرا که به‌دلیل داشتن شکل خاص، تمایل به برداشت بیش از حد لزوم جنس دندان در دیواره مجاور پالپ وجود دارد. نکاتی درمورد نگهداری فرزها:
برای نگهداری بهتر فرزها و افزودن بر طول عمر آن‌ها، لازم است چند نکته مدنظر قرار گیرد.
اتوکلاو: یکی از این نکات، نحوه اتوکلاو کردن فرز است. از آنجا که فرزها قطعاً در زمان استفاده با بافت‌های نرم، سخت و یا خون در تماس هستند، بنابراین باید حتماً پروسه استریلیزاسیون را طی کنند. رطوبت موجود در دستگاه اتوکلاو، احتمال زنگ‌زدگی فرز را فراهم می‌نماید. بنابراین لازم است بعد از تمیزکردن فرز با برس سیمی و اطمینان از پاک‌شدن ذرات دندان و خون طبق راهنمای شرکت سازنده، مواد ضدعفونی‌کننده فرزها را در محلول قرار داده و سپس در جافرزی‌های مخصوص اتوکلاو چیده و در دستگاه قرار داد. این پروسه، طول عمر فرزها را تا حد بسیار بالایی افزایش می‌دهد. اتوکلاو کردن انواع فرزها با درجه حرارت حداکثر ۱۳۵ و حداقل ۲۰ دقیقه الزامی است.
هوای توربین: این مورد مهم‌تر از سایر عوامل است. ۲/۲ الی ۵/۲ مگاپاسکال مقدار هوایی است که برای توربین لازم است. دقت شود که در صورت بیشترشدن این مقدار، توربین آسیب دیده و در صورت کمتربودن، فرز نمی‌تواند به‌راحتی روی دندان حرکت نماید و در نتیجه دندان آماده‌شده ثیقل نیست.
آب توربین: میزان آب توربین برای کار کردن در داخل دهان، بین ۴۵ تا ۶۰ سی‌سی در دقیقه می‌باشد. آب بیشتر از این میزان، باعث می‌شود محیط پرآب شود و ساکشن را در محل تماس فرز با دندان، برای برداشتن آب ناتوان سازد.
سرعت توربین: توصیه می‌شود به میزان سرعت توربین توجه کافی شود. این امر به‌ویژه برای فرزهایی که سایز سر آنها بزرگ است یا فرزهای الماسی با درجه زبری بالا، اهمیت دارد. زیرا سرعت زیاد، می‌تواند منجر به تولید حرارت ناخواسته شود.
پرهیز از بکارگیری فرزهای فرسوده: توصیه می‌شود فرزها به‌طور مرتب جایگزین شوند تا احتمال استفاده از فرزهای کند، فرسوده و آسیب‌دیده به حداقل برسد. به‌کاربردن فرزهای کهنه، می‌تواند کارایی درمان را کاهش داده و باعث آسیب به بیمار گردد. همچنین دقت شود که هنگام اتصال فرز دندانپزشکی به توربین و یا در حین استفاده، از واردکردن فشار بیش از حد به آن اجتناب کرد.نکات مهم در تمیزکردن فرزها:
– خیساندن فرزها به مدت حداقل ۱۰ دقیقه در محلول ضدعفونی‌کننده، فرسایش پوشش فرزهای الماسی را کاهش می‌دهد. پس از این مدت، می‌توان با کمک برس‌های مناسب و چندین بار شستشو، فرز را از مواد پاک نمود و در جای تمیز و خالی از رطوبت نگهداری کرد.
– در صورت استفاده از اولتراسونیک‌ها، ابتدا باید فرزها را در جافرزی قرار داد. سپس به مدت ۵ دقیقه با استفاده از پاک کننده‌های عمومی چندین بار شستشو داد و سپس خشک کرده و در جای عاری از رطوبت نگهداری نمود.
– در صورت استفاده از اتوکلاو، باید فرزها را در کیسه قرار داد و به مدت ۱۰ دقیقه در دمای ۱۳۵ درجه اتوکلاو نمود. سپس آن‌ها را خشک و در جای تمیز نگهداری کرد. همچنین می‌توان فرزها را در استریلیزر با حرارت خشک، به‌مدت ۱ ساعت و دمای ۱۷۰ درجه قرار داد. این دستورالعمل، مانع از زنگ‌زدگی آن‌ها خواهد شد.
– بهتر است از استعمال محلول ضدعفونی سرد حاوی مواد اکسیدکننده اجتناب شود، زیرا ممکن است باعث تضعیف فرزهای کارباید شود.